Etno-grafie, kulturo-grafie to publikacja związana z projektem realizowanym przez Zakład Teorii i Historii Kultury Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach we współpracy z Katedrą Międzynarodowych Studiów Polskich UŚ, Szkołą Języka i Kultury Polskiej UŚ, Polskim Towarzystwem Kulturoznawczym – oddział Katowice, Muzeum Historii Katowic oraz Polskiej Akademii Umiejętności – stacja Katowice. Projekt ten, mający charakter interdyscyplinarny, łączy namysł antropologiczny, etnograficzny, kulturoznawczy, historyczny i literaturoznawczy młodych badaczy reprezentujących różne ośrodki naukowe. W 2016 i 2017 roku zostały zorganizowane w Muzeum Historii Katowic dwie międzynarodowe konferencje naukowe, w których uczestniczyli prelegenci z takich krajów jak Kirgistan, Włochy, Azerbejdżan, Gruzja, Ukraina, Chorwacja, Rosja, Chiny i Polska. Publikacja towarzyszy organizowanym konferencjom, nie jest jednak tomem pokonferencyjnym.
Książka Etno-grafie, kulturo-grafie zawiera prace kulturoznawców, indologów, językoznawców i literaturoznawców. Tytułowe „etno-grafie” nie odnoszą się do różnych alternatywnych modeli dyscypliny (etnografii). Zarówno „etno-grafie”, jak „kulturo-grafie” oznaczają dla nas sposoby pisania o kulturze. Słowo „kulturo-grafia” stworzyliśmy jako neologizm, po to by lepiej pokazać specyfikę pisania o zjawiskach, które trudno łączyć z ethnosami w tradycyjnym znaczeniu, ale które można uznać za zjawiska kulturowe. Teksty znajdujące się w tomie mają na celu zabranie czytelnika „w podróż” – od miejsc najbardziej od nas oddalonych, jak starożytne Indie, wprost na Górny Śląsk.
Kamil Kozakowski, magister kulturoznawstwa, Doktorant w Instytucie Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W swojej pracy doktorskiej zajmuje się obrazem Gruzji i Gruzinów w polskiej kulturze. [14.08.2019]
Czym jest dla nas zapach? To wspomnienie przywołujące obrazy z dzieciństwa, podróży, przypominające osoby, sytuacje. To osobiste odczucie owiane tajemniczością, które tak trudno opisać. Ma moc wyzwalania emocji, choć nie możemy go zobaczyć, dotknąć, a jedynie poczuć. To niematerialne dziedzictwo każdego zakątka świata, które oprowadza podróżnych po miejscach kultu, restauracjach, ogrodach. […] Najmocniej działają na nas zapachy, którymi nie oddychamy na co dzień.
Zapach to jednocześnie najtrudniejsze do opisania w książce wrażenie zmysłowe. Mimo to „Perfumy, attar i bakhur” to książka przepełniona zapachami. Zabierze Czytelnika w zapachową podróż w czasie i przestrzeni, przybliży historię perfum i kadzideł, składniki wykorzystywane w perfumerii, zwyczaje „zapachowe” funkcjonujące na Półwyspie Arabskim, a wreszcie przekaże podstawy wiedzy, jak stworzyć własną kompozycję zapachową oraz jak wybierać perfumy i nie dać się oszołomić feerią aromatów.
Katolickie mniejszości wyznaniowe w Polsce i Ukrainie. Studia porównawcze
Redakcja naukowa Magdalena Zowczak
Studia zawarte w monografii ukazują społeczności dwóch wyludniających się, peryferyjnych miasteczek: Murafy na ukraińskim Podolu, gdzie wśród prawosławnych zamieszkują od wieków rzymscy katolicy, oraz Białego Boru, gdzie po drugiej wojnie światowej osiedlono deportowanych z Bieszczad grekokatolików.
Tom "Prze(d)sądy. O czytaniu kultury" otwiera się na wielość interdyscyplinarnych dyskursów, w ramach których studenci oraz doktoranci kierunków humanistycznych prezentują różne spojrzenia związane z problematyką „czytania” kultury. Punktem wyjścia jest tutaj literatura, ale zainteresowania autorów ogniskują się również wokół innych sztuk (teatr, film, komiks, reklama czy
„Krajobraz” i „kontekst” stanowią niejako awers i rewers kultury, umożliwiając jej równoczesne pojmowanie i doświadczanie. Pojęcia te prowadzą ku refleksji nad możliwością dookreślenia na nowo zakresu, funkcji i ewentualnej formy teorii kultury w czasach, gdy zarówno „teoria” jak i „kultura” bywają przez humanistykę dyskredytowane lub kwestionowane.
Zdaniem autora, aby naszkicować jakąkolwiek teorię kultury, należy dookreślić status pojęć „metafizyka” i „ontologia” we współczesnej humanistyce, bowiem są to terminy często używane wymiennie. Monografia stanowi próbę uporządkowania historii obydwu pojęć oraz ich wpływu na nauki o kulturze oraz teorię kultury. Autor sugeruje „ontologiczność” antropologii kultury oraz metafizyczny potencjał kulturoznawstwa.
Tekstom teoretycznym towarzyszą studia nad wybranymi przykładami z zakresu historii antropologii (Marcel Mauss, Bronisław Malinowski), literatury (Elizabeth Bishop, Joseph Conrad) i sztuki (Zbigniew Blukacz, Paolo Uccello, Szymon Prandzioch).
Od 2022 r. funkcjonują oświadczenia o podpisaniu sprawozdań zamiast podpisów części członków kierownictwa jednostki pod sprawozdaniem. Jeżeli jednostką kieruje organ wieloosobowy, wystarczy, aby sprawozdanie podpisała co najmniej jedna osoba wchodząca w skład tego organu. Sprawdź inne zmiany wprowadzone w ostatnim czasie. Pobierz przykładowy harmonogram inwentaryzacji i sprawdź komentarz eksperta do najczęstszych problemów podczas zamknięcia roku. Skorzystaj z gotowej dokumentacji.
Bez rycerzy nie potrafimy wyobrazić sobie średniowiecza, po dziś dzień nas fascynują. Co w naszych wyobrażeniach o nich jest prawdą, a co fikcją? Odpowiedź przyniesie lektura książki: „Pojedynki, biesiady, modlitwy. Świat średniowiecznych rycerzy”.
Autor – Antoni Olbrychski – przygląda się średniowiecznym rycerzom z różnych stron. Pyta o ich religijność, a jednocześnie pokazuje wpisaną w ten fach żądzę sławy i okrucieństwo, sięgające czasów barbarzyńskich. Przedstawia historię miecza jako rycerskiego oręża i opisuje pojedynki sądowe, które rozstrzygały skomplikowane spory prawne. Odwiedza zamkowe sale i place, na których rozgrywano turnieje rycerskie i ćwiczono się do wojaczki.
Poznaj świat średniowiecznych rycerzy, w którym wojna mieszała się z pobożnością, a ideały mieszały się z politycznym wyrachowaniem i pospolitą brutalnością!
Antoni Olbrychski – student historii na Uniwersytecie Warszawskim, członek redakcji portalu Histmag.org. Publikował także w „Mówią Wieki”, „Newsweeku Historia” i „Pomocniku Historycznym Polityki”. Historią średniowiecza interesuje się nie tylko naukowo – zajmuje się rekonstrukcją, od lat uprawia szermierkę historyczną mieczem długim i szablą, jest instruktorem oraz zdobywcą nagród turniejowych.
Maks i Flora, właściciele fabryki damskich torebek w Buenos Aires, przyjeżdżają do swojego dawnego domu - Warszawy - aby zwerbować dziewczyny do pracy w ich argentyńskim zakładzie. W rzeczywistości fabryka torebek to tylko pierwszy krok na drodze do handlu ludźmi, a nostalgiczne odwiedziny przy ulicy Krochmalnej to skok w paszczę przeszłości, od której nie ma ucieczki. Odwiedziny to powieść o dysfunkcyjnych relacjach damsko-męskich naznaczonych szemranymi interesami, pogonią za pieniędzmi, życiową pustką, patologią kłamstw, zdrad i wewnętrznych konfliktów. To także znany już z powieści Ruda Kejla portret Żydów moralnego warszawskiego marginesu, pełen etycznych, politycznych i duchowych wątpliwości.
Warszawa początku XX wieku kipi od namiętności i polityki. Maks Szpindler, szycha z półświatka, przybywa z Buenos Aires i za sprawą przypadku wplątuje się w szereg absurdalnych przygód. I choć bohaterowie są antypatyczni, a świat zdeprawowany, ich perypetie wciągają jak kryminał.
Singer niebezpiecznie balansuje na krawędzi bulwarowej sensacji, po mistrzowsku utrzymując równowagę, by w końcu zaskoczyć czytelnika nieoczywistym zakończeniem.
- Ishbel Szatrawska
Red. naczelna Ewa Syrek, redaktor części monograficznej Teresa Wilk
Część monograficzna tomu (Proces rewitalizacji społecznej – perspektywa kulturowo-edukacyjna), poświęcona jest zagadnieniom rewitalizacji społecznej, postrzeganej jako proces odbudowy pożądanych wartości, struktur funkcjonujących w przeszłości, decydujących w istotnej mierze o pomyślności życia jednostek i grup społecznych. Proces ów jest kategorią pragmatyczną utrwalającą więzi społeczne, wzajemne relacje oraz korygującą postawy. W poszczególnych tekstach Autorzy, w wybranym obszarze tematycznym, ukazali możliwości i przesłanki do kreowania warunków umożliwiających realizację indywidualnych i społecznych potrzeb. Wspomniany proces doskonale wpisuje się w budowanie/kształtowanie poczucia tożsamości lokalnej/regionalnej i narodowej oraz w kreowanie identyfikacji z lokalną społecznością i środowiskiem. Rewitalizacja społeczna to doskonałe narzędzie rozwiązywania problemów społecznych. Autorzy poszczególnych opracowań podejmują analizy tematyczne, wskazując realne szanse powodzenia podejmowanych procesów naprawczych poprzez działania edukacyjne, w tym edukację regionalną, międzykulturową i językową. Istotnym czynnikiem usprawniającym ową edukację, a tym samym proces rewitalizacji jest kultura i sztuka. Wybrane i zaprezentowane przez Autorów obszary tematyczne czytelnie potwierdzają zasadność i konieczność zaimplikowania rewitalizacji społecznej w przestrzeni codziennego życia.
Na część tekstów rozproszonych tomu składają się artykuły rozważające tematykę zdrowia w kontekście ludzkiego potencjału, twórczej rewitalizacji grup faworyzowanych, postrzegania ojcostwa przez osoby uwięzione, społecznych konsekwencji upadku komunizmu, charakteru obecności edukacji w dyskursie prasowym, specyfiki przedstawiania elementów systemu edukacyjnego w środkach masowego przekazu, warsztatu mediacyjnego oraz poniżania wychowawców przez wychowanków.
Cieszyński Almanach Pedagogiczny jest periodykiem o tematyce ogólnopedagogicznej, otwartym na szeroko rozumianą współpracę. Powstał z inicjatywy Dyrekcji Instytut Nauk o Edukacji Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie, Uniwersytet Śląski. Tom IV Almanachu na temat Nauczyciel wartością w edukacji.
W części recenzje omówiono publikację Elżbiety Marek Koncepcje kształcenia dzieci i nauczycieli w twórczości Ryszrda Więckowskiego (Piotrków Trybunalski 2013). Całość zamyka Kronika, w której podano wybrane osiągnięcia z pracy Instytutu. Almanach (Tom IV) jest skierowany do teoretyków i praktyków historii wychowania i nauczania, pedagogów, nauczycieli, studentów pedagogiki, historii, wiedzy o kulturze i osób zainteresowanych problematyką pedagogiczną.
Zbiór opowiadań „Rodowód” to pierwsza książka siostry noblisty Isaaca Bashevisa Singera, Ester Kreitman, która ukazała się w Polsce. Podzielona jest na dwie części – pierwsza z nich to „Opowiadania ze sztetł”, druga „Opowiadania londyńskie”. Pięć pierwszych opowiadań stanowi opis życia w polskich miasteczkach żydowskich, pozostałe historie dzieją się w Londynie podczas II wojny światowej i krótko po niej.
Ester Kreitman w swoich opowiadaniach odwołuje się do wątków autobiograficznych, które umożliwiają poznanie rodziny Singerów z kobiecej perspektywy. Mimo tego, że to Ester pierwsza w rodzinie zaczęła pisać, dorastała w cieniu młodszych braci. Marzyła o studiach, ale to synów rodzina postanowiła wykształcić. Czasy, w których żyła oraz obowiązujące wówczas normy społeczne nie sprzyjały rozkwitowi jej kariery.
– Rodzina Singerów to nie tylko dwóch utalentowanych braci. W trakcie moich lektur i poszukiwań przekonałam się, że jest to także rodzina, z której pochodzą niezwykłe kobiety. (…) Choć Ester Kreitman nie może się już cieszyć z tego, jakie zainteresowanie wzbudzają na nowo jej utwory w wielu krajach, postanowiłam zawalczyć o nią i w jej imieniu, nie tylko w obronie dobrej literatury, ale też w obronie kobiety, która nie doczekała się uznania, na które zasługuje – pisze w przedmowie do książki tłumaczka Natalia Moskal, która zafascynowana twórczością Ester Kreitman, doprowadziła do wydania „Rodowodu” na polskim rynku.
Powieść Taniec demonów uważana jest za zbeletryzowaną autobiografię. To historia żydowskiej dziewczynki, której wielkim marzeniem, wbrew ortodoksyjnym zasadom, było móc się uczyć i zostać pisarką. Marzenia te rujnuje jednak zaaranżowane małżeństwo i wyprowadzka z Polski do Antwerpii. Główna bohaterka opowiada o dzieciństwie, a potem również o życiu kobiety, dojrzewającej pod jarzmem kulturowego konwenansu.
To poruszająca opowieść o nieszczęśliwej ofierze ortodoksyjnej żydowskiej tradycji.
Ester Kreitman, siostra pisarzy Izraela Joszuy Singera i Issaca Baszevisa Singera, noblisty w dziedzinie literatury, uzupełnia obrazy żydowskiej społeczności malowane przez braci Singerów o kobiecą perspektywę. Jest to zatem jednocześnie historia utalentowanej kobiety żyjącej w cieniu sławnych braci. Dwojre, bohaterka Tańca demonów, próbuje przetrwać w świecie, w którym dla Ester - pisarki nie ma miejsca, a jedyną drogą do wyzwolenia jest szaleństwo.
"Moje życie ukształtowały wspaniałe spotkania. Nie byłbym dzisiaj tym, kim jestem, gdyby nie ludzie, których spotkałem na mojej drodze" - usłyszałem kiedyś od prof. Mariana Zembali. Nie sposób było przejść obojętnie wobec takich słów. Tym bardziej, że wypowiadał je człowiek, który wykonał tysiące operacji ratujących ludzkie życie, który wspólnie z prof. Zbigniewem Religą tworzył legendę polskiej transplantologii. "Każde spotkanie jest zaciągnięciem długu, który wypada spłacić" - dodawał już później wielokrotnie, gdy spotykaliśmy się w trakcie prac nad książką.
Powiedzieć, że Prof. Marian Zembala jest wybitnym lekarzem, który zapisał się w annałach polskiej medycyny, to zdecydowanie za mało. Wystarczyłoby jednak użyć trzech słów-kluczy, by, w sposób najbardziej uczciwy, opisać jego postać: służba, empatia, zespół. To one są punktami odniesienia każdego jego działania oraz źródłem sukcesów.
Swoim dorobkiem, osiągnięciami i przygodami mógłby obdzielić dziesiątki ludzi, jednak nigdy nie spoczął na laurach. Od 1985 roku, gdy wspólnie z prof. Zbigniewem Religą oraz prof. Andrzejem Bochenkiem współtworzył zabrzańską kardiochirurgię i transplantologię, na dobre związał się ze Śląskiem. Był członkiem zespołu kardiochirurgów, którzy przeprowadzili pierwszą udaną transplantację serca, oraz jako pierwszy w Polsce przeszczepił płuco-serce. Dziś jest dyrektorem słynnego w całej Europie Śląskiego Centrum Chorób Serca.
Na swojej drodze spotkał największe osobowości świata medycyny, ale najczęściej we wspomnieniach powraca do prof. Zbigniewa Religi, swojego Nauczyciela, prosząc jednocześnie, by używać w tym słowie wielkiej litery.
Nie potrafi mówić o sobie, jest za to mistrzem opowieści o innych, których poznał w swoim życiu, a którzy go ukształtowali i ukierunkowali. Prof. Marian Zembala spłacił z nawiązką dług, który w jego mniemaniu zaciągnął. Z perspektywy czasu o swojej pracy dla pacjenta, o niezliczonych przeszczepach serca mówi: "Byliśmy szaleńcami, nie bogami".
Monografia przedstawia genezę i ewolucję poglądów politycznych zespołu paryskiej „Kultury” w okresie od 1947 do 1980 roku. To już trzecie wydanie, zmienione kompozycyjnie, uaktualnione i poszerzone, dzięki czemu stanowi propozycję „kompleksową”, która daje odpowiedź na pytanie o fenomen „Kultury”. Autor dokonał próby periodyzacji działalności pisma, opierając się na kryteriach koncepcji ideowych wypracowanych na jego łamach. Prześledził zmiany programowe miesięcznika, starając się jednocześnie odnaleźć stałe cechy myślenia o polityce.
Autor wyróżnia sześć okresów w badanej historii ideowych poszukiwań „Kultury”:
1) najwcześniejsze lata powojenne – powstawanie miesięcznika;
2) lata 1950–1955 – zwrot ku Zachodowi;
3) lata 1955–1964 – opcja amerykańska i orientacja wschodnia;
4) lata 1960–1968 – dominacja orientacji wschodniej;
5) lata 1968–1980 – „Polityka na Kraj”;
6) charakterystyka myśli politycznej „Kultury”
Analizując poszczególne opcje polityczne, Autor zawsze wskazuje na ogólną orientację pisma – zamiennie to na Zachód, to na Wschód. W ramach każdej opcji redakcja „Kultury” próbowała zdefiniować konkretne i doraźne cele polityczne ze wskazaniem na ich potencjalnych realizatorów. Polityczne koncepcje „Kultury” podlegały częstym ewolucjom ze względu na zmiany sytuacji międzynarodowej i stosunków wewnętrznych w Polsce. Ten fakt jednak paradoksalnie nie zaszkodził pismu, a wręcz dopomógł w wypracowaniu trafnych koncepcji i skutecznych programów politycznego działania – na co wskazuje Autor.
(na podstawie opracowania Mikołaja Tyrchana: Lekcja „Kultury” zamieszczonego w „Przeglądzie Politycznym” 2006, nr 77)
Tom obejmuje prace Krystyny Rembowskiej publikowane na przełomie XX i XXI w. Prezentują one humanistyczny, antynaturalistyczny model geografii, który zakłada odrębność i swoistość charakteru metodologicznego nauk społecznych, nazywanych w tym ujęciu naukami humanistycznymi. Zebrano je w trzech rozdziałach: pierwszym – Teoria i metodologia geografii społeczno-ekonomicznej (człowieka) – dziesięć prac, drugim – Teoretyczno-metodologiczne aspekty geografii społecznej i regionalnej (społeczno-regionalnej)– sześć prac i trzecim – Teoretyczno-metodologiczne wymiary Geografii Kultury – osiem